Oι ευχές της νέας χρονιάς για τη Βουλγαρία

(Αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε στο BgVesti.com στα Βουλγαρικά, στις 30/12/2010 και απευθύνεται στο Βουλγαρικό κοινό. Είναι δημοσιευμένο στη στήλη "Ενας ξένος στην Σόφια" την οποία διατηρώ στο BgVesti.com για παραπάνω από ένα χρόνο, δημοσιεύοντας 3 με 4 κείμενα μηνιαίως. Χρήστος Μουρούτης)

Στην Κινεζική γλώσσα, οι λέξεις «κρίση» και «ευκαιρία» είναι μία λέξη. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Η φιλοσοφική σκέψη των Κινέζων είναι γνωστή και αποτελεί παράδειγμα για όλον τον κόσμο. Η κρίση που όλους μας συνάντησε τόσο άξαφνα και τόσο έντονα το 2008, μας εγκαταλείπει με αργά βήματα και δίνει την θέση της στην ανάπτυξη και πάλι. Οι προβλέψεις μιλούν για 3,6% το 2011 και 6% το 2012, που είναι σημαντικά νούμερα και υψηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρώπης. Αυτά θα μας γυρίσουν πάλι στο ρυθμό της ζωής που είχαμε τα χρόνια της μεγάλης ανάπτυξης της Βουλγαρίας, δηλαδή στην περίοδο 2004-2008.

Εκεί είναι που πρέπει να προσέξουμε: δεν θα πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη και οι προχειρότητες του παρελθόντος αλλά η ανάπτυξη να είναι κάτι που να μπορέσει να το αιστανθεί ο πολίτης κάθε κατηγορίας και όχι μόνο ορισμένες εταιρείες και επενδυτικοί όμιλοι, που κατά κύριο λόγο «πλούτισαν» κατά την περίοδο της μεγάλης ανάπτυξης. Αυτό που απουσίασε πρακτικά από την περίοδο αυτή ήταν η δυνατότητα των πολιτών, ή εν πάσει περιπτώσει της πλειοψηφίας των πολιτών της χώρας να ανεβάσουν ουσιαστικά το βιωτικό τους επίπεδο. Οσοι το πέτυχαν, το κατάφεραν κυρίως από την πώληση γαιών που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους, λόγω της αύξησης της ζήτησης. Αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ μοιράστηκαν σε χιλιάδες ιδιώτες στην Σόφια και στα άλλα μέρη της χώρας, μέχρι τον Οκτώβρη του 2008, όταν η ζήτηση σταμάτησε λόγω της απότομης άφιξης της κρίσης στη χώρα.

Τώρα η ανάπτυξη επιστρέφει, δεν θα έχει το σχήμα και την μορφή των προηγούμενων χρόνων με την απότομη ζήτηση των πάντων και την αδιάκοπη αύξηση των αξιών, χωρίς λόγο και αιτία. Θα είναι μιά ανάπτυξη που θα βασίζεται στα κονδύλια και τις επιδοτήσεις της ΕΕ και στην ανάπτυξη επενδυτικών δράσεων που θα οδηγούν σε μεγαλύτερη παραγωγή υπηρεσιών, προϊόντων και εξαγωγών. Αυτά τα νέα κομμάτια της ανάπτυξης καλείται να τα διαχειριστεί η κοινωνία σωστά, ώστε να διοχετευτεί η αύξηση του ΑΕΠ σε όλον τον πληθυσμό και να κάνει τους ανθρώπους της Βουλγαρίας, να αποκτήσουν σταδιακή ευημερία.

Αυτό είναι και το ζητούμενο για κάθε Βούλγαρο-Ευρωπαίο πολίτη του 2010 που είναι για 3 χρόνια στην ΕΕ αλλά δεν έχει δεί ουσιαστικά να προσαρμόζεται το εισόδημά του σε υψηλότερα επίπεδα παρά το πολύ καλό μακροοικονομικό περιβάλλον και τις προοπτικές της χώρας. Αυτό για τον κ. Boyko Borissov θα είναι ένα στοίχημα που αν καταφέρει να το επιτύχει, θα εκλεγεί για μία ή για δύο ακόμα τετραετίες, καθόσον ο κόσμος βλέπει και αναγνωρίζει την πραγματική αλλαγή που συντελείται στην χώρα από την κυβέρνηση του GERB αλλά δεν νιώθει την ανάπτυξη στην τσέπη του και στο στομάχι του, τουλάχιστον τα δύο τελευταία χρόνια.

Πώς θα ήταν αυτό να γίνει εφικτό μέσα στο 2011 και 2012; Ποιές ενέργειες θα μπορούσαν άμεσα να αλλάξουν τις προοπτικές των απλών ανθρώπων, των καθημερινών πολιτών που πασχίζουν να έχουν μιά καλύτερη δουλειά και ένα μεγαλύτερο εισόδημα; Να μερικές σκέψεις:

Α.            Να δημιουργηθεί κλίμα αισιοδοξίας και προοπτικής ευημερίας στην χώρα: εχουμε μιλήσει για το φαινόμενο του πεσιμισμού που υπάρχει έντονο στην Βουλγαρική κοινωνία αλλά δεν δικαιολογείται, από τα δεδομένα και τις προοπτικές της χώρας. Η κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει μιά εσωτερική διαφημιστική καμπάνια ώστε να ανυψώσει το ηθικό και το «πιστεύω στην Βουλγαρία» του μέσου Βούλγαρου πολίτη. Η δημιουργία αισιόδοξου κλίματος για τις πολύ καλύτερες δυνατότητες που παρουσιάζει η Βουλγαρία έναντι άλλων χωρών, θα κινήσει την εσωτερική δημιουργική σκέψη της κοινωνίας για νέες ενέργειες, δράσεις, επενδύσεις και ανάπτυξη – που τόσο έχει ανάγκη ο τόπος.

Β.            Να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα του απλού πολίτη: Εχω ήδη αναφερθεί σε άλλα άρθρα πάνω στο ζήτημα αυτό. Αυτό είναι και σκοπιμότητα των δράσεων της ΕΕ. Ωστόσο, επειδή σε πολλές περιπτώσεις, ιδέες υπάρχουν αλλά υπάρχει σοβαρή έλλειψη ιδιωτικών κεφαλαίων, ένα μέτρο το οποίο θα πρέπει να ενισχυθεί απόφασιστικά είναι ο θεσμός των microcredits. Δεν θα ήταν καθόλου λάθος, ο κ. Borissov να καλέσει στην Βουλγαρία τον Νομπελίστα κ. Mohammad Yunus, ιδρυτή της Grameen Bank στο Banglades αλλά και άλλων τέτοιων πρωτοβουλιών σε όλο τον πλανήτη, να οργανώσει ένα Βουλγαρικό πρότυπο microcredits για επιχειρηματικές πρωτοβουλίες πλήρους ρίσκου, που δεν αναλαμβάνουν οι τράπεζες αλλά είναι υλοποιήσιμες. Η επιτυχία του θεσμού σε όλον τον κόσμο μπορεί να εγγυηθεί την επιτυχία και στη Βουλγαρία αλλά και να μετατρέψει χιλιάδες άτομα από υπαλλήλους με κάποιο μικρό μισθό, σε επαγγελματίες-επιχειρηματίες.

Γ.             Να δοθεί έμφαση στην Βουλγαρική ταυτότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών: Ο κ. Borissov θα πρέπει να τονίσει στον απλό πολίτη ότι θα πρέπει να προτιμά τα αξιόλογα προϊόντα των Βουλγαρικών εταιρειών αλλά ταυτόχρονα να στηρίξει και έναν μηχανισμό σοβαρής αξιολόγησης της ποιότητας ώστε να δώσει ευρωπαϊκή ποιότητα στα προϊόντα που παράγει η χώρα αλλά και να τονίσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην παραγωγή της Βουλγαρίας.

Αν o κ. Borissov, επιτυχώς κινηθεί σε αυτές τις τρείς παραμέτρους και αρχίσει να προσφέρει στον μέσο Βούλγαρο πολίτη, αυτοπεποίθηση, πιστεύω στην χώρα και επιχειρηματική συνείδηση, το κλίμα της κοινωνίας θα τον χαρακτηρίσει ως έναν αναμφισβήτητο ηγέτη, που εκτός από μεγαλόπνοα έργα υποδομών, ενισχύει το εισόδημα και τις προοπτικές του μέσου Βούλγαρου πολίτη, του Ευρωπαίου κατοίκου της Βουλγαρίας, που έχει ανάγκη να ανεβάσει το εισόδημά του. Ο κ. Borissov οχι μόνο θα μείνει στην ιστορία της χώρας με «χρυσά γράμματα» όπως και ο ίδιος άλλωστε επιθυμεί, αλλά θα είναι για πολλά χρόνια, δίκαια και αναμφισβήτητα, ο εκλεγμένος ηγέτης του λαού αυτού.

Το κλειδί της ευημερίας ενός λαού είναι στα μεγάλα έργα και ανατροπες αλλά και στα μικρά που ενισχύουν την καθημερινότητα κάθε ατόμου. Η κρίση λοιπόν δημιουργεί για την κυβέρνηση την προοπτική και στην πράξη ενώνει τη δυσκολία με το επιθυμητό, για να δημιουργήσει ένα καλύτερο πεδίο δυναμικής στην Βουλγαρική κοινωνία. Αν ο μέσος Βούλγαρος διπλασιάσει το εισόδημά του, η μίζερη σκέψη, ο πεσιμισμός και η έλλειψη εμπιστοσύνης προς το σύστημα, σταδιακά θα υποχωρήσει και η Βουλγαρία θα μετατραπεί σε ένα εργαστήριο αισιοδοξίας και αναπτυσσόμενων νέων δυνατοτήτων.

Αυτό το αισιόδοξο μήνυμα πρέπει να φτάσει στην Κυβέρνηση. Αυτή η προοπτική πρέπει να μπεί σε κάθε σπίτι, σε κάθε διαμέρισμα, στις πόλεις και στα χωριά. Αυτό θα πρέπει να είναι η επιλογή του κ. Borissov για το νέο έτος. Είμαι σίγουρος ότι οι δυνατότητες υπάρχουν και μάλιστα χωρίς σοβαρές οικονομικές θυσίες από τον προϋπολογισμό του κράτους. Ας το τολμήσει ο κ. Borissov, ας το τολμήσει αυτή η κυβέρνηση που έχει αποδείξει ότι δεν φοβάται να κάνει ανατροπές και ότι πράγματι θέλει το καλύτερο παρόν και μέλλον για τη χώρα.

Ας μην είναι μόνον ευχές λοιπόν, ας γίνουν και μιά δυναμική πραγματικότητα για ένα καλύτερο μέλλον όλων μας.

Η ΧΑΜΕΝΗ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ, Η ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

Του Χρήστου Ν. Μουρούτη (cm@arceland.net)

To τελευταίο διάστημα μου συμβαίνει κάτι πολύ περίεργο που δεν μπορώ να το εξηγήσω, ως άτομο που ζώ για χρόνια, και διαβιώ, στο εξωτερικό, συγκεκριμένα στην Σόφια της Βουλγαρίας. Λαμβάνω, λόγω συμμετοχής σε κοινωνικά δίκτυα, αρκετά μηνύματα από φίλους μου που ζούν στην Ελλάδα με έντονο πατριωτικό περιεχόμενο, που κατά βάση είναι επιτιμητικό για τη δραστηριότητά μου στο εξωτερικό. Κι όχι μόνον εγώ, αλλά και άλλοι ελεύθεροι επαγγελματίες που ζούνε στην ίδια χώρα με εμένα και τυχαίνει να είναι από την Ελλάδα.

Για μένα, δυστυχώς, δεν είναι κατανοητή αυτή η λογική. Ο κόσμος στην Ελλάδα, άνθρωποι απλοί, καθημερινοί, έχουν αποκτήσει εναν περίεργο και ανεξήγητο μαζί «πατριωτισμό» που δεν είναι εύκολο να τον καταλάβεις και να τον εξηγήσεις, ειδικά όταν για πολλά χρόνια ζείς στο εξωτερικό και δεν έχεις ζήσει την αλλαγή της κοινωνίας και το μεγάλο σοκ της ελληνικής κρίσης που ξεδιπλώθηκε το 2009 και 2010 ιδιαίτερα.

Για πολλά χρόνια βέβαια, όλα τα σχόλια των φίλων και γενικότερα του κοινωνικού περίγυρου ήταν απόλυτα θετικός. Ιδιαίτερα όταν δημιουργείς επιτυχώς στο εξωτερικό, στον επαγγελματικό στίβο, ο κόσμος σε αντιμετώπιζε ως ένα δείγμα προς μίμηση. Αυτό βέβαια άλλαξε κατακόρυφα για την ελληνική κοινωνία μέσα στους τελευταίους μόνο μήνες. Σίγουρα ήταν αποτέλεσμα της κρίσης, αλλά για μένα αυτό είναι απόλυτα ανεξήγητο και δύσκολο να το κατανοήσω, αφού δεν μπορώ να μπώ στην νοητική διεργασία των ανθρώπων αυτών.

Οσα χρόνια η Βουλγαρία ήταν αναπτυσόμενη και η δική μου δραστηριότητα συμμετείχε με τον τρόπο στην ανάπτυξη αυτή (κάνουμε διαχείρηση funds που επενδύουν σε ακίνητα και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) όλοι σχεδόν εκφράζονταν ανοιχτά, με θαυμασμό και ήταν θετικοί για το έργο μας που προωθούσε την ελληνική δραστηριότητα εκτός Ελλάδος. Η Βουλγαρία είχε μιά στάση στην ανάπτυξή της το 2009 και το μισό 2010, χωρίς να χρειαστεί εξωτερική βοήθεια και πλέον από τα μέσα του 2010 έχει επιστρέψει πάλι στην αναπτυξιακή της πορεία. Φετος αναμένεται να έχει μέχρι 1% ανάπτυξη αλλά από του χρόνου επιστρέφει στα δυναμικά νούμερα με προβλέψεις για 3,6% στο ΑΕΠ του 2011 και 6% στο ΑΕΠ του 2012 (Ernst & Young – δημοσιεύτηκε πριν μερικές ημέρες).

Επίσης έχει κάνει κάποια σημαντικά βήματα προς την ενίσχυση της ανάπτυξής της, όπως η καθιέρωση του φορολογικού συντελεστή 10% για όλους, εταιρείες και άτομα και οι πολύ σημαντικές προσπάθειες για την προσέλκυση απευθείας ξένων επενδύσεων στην χώρα. Η τελευταία κίνηση έχει προκαλέσει ένα joint venture με την Κίνα στην δημιουργία ενός πάρκου υψηλής τεχνολογίας έξω από τη Σόφια (κάτι σαν ένα τοπικό Sillicon Valley) που αναμένεται να «γεμίσει» με περίπου 1000 μεσαίες και μεγάλες Κινεζικές επιχειρήσεις που επιζητούν είτε τη βάση τους στην Ευρώπη για τη διανομή των προϊόντων τους, είτε την μερική παραγωγή και ανάπτυξη σε ένα περιβάλλον που είναι μέσα στην ΕΕ αλλά έχει τα χαρακτηριστικά υπεράκτιας ζώνης, λόγω φορολογίας. Αναμισβήτητα ωστόσο, οι Κινέζοι επέλεξαν την Βουλγαρία ως την πόρτα εισόδου για τη διανομή των προϊόντων τους στην ΕΕ και ήδη υλοποιούν δύο μεγάλες επενδύσεις συμπαραγωγής στο Sliven, μία για παραγωγή αυτοκινήτων και μία για παραγωγή αιολικών γεννητριών ενέργειας και ηλεκτρικών κινητήρων αυτοκινήτων. Σε ένα άλλο επίπεδο, η Βουλγαρία επιλέγεται από μεγάλους οίκους ως service και outsourcing center, στον χώρο της τεχνολογίας και πάλι: η Hewlett Packard, πέραν από την πρωτη ομάδα 1000 ατόμων που εργάζονται στην Σόφια, αναμένεται να εγκαταστήσει ακόμα 2000 ώστε να μεταφέρει σταδιακά το ευρωπαϊκό service center στην πόλη αυτή. Σε όλα αυτά τα γεγονότα, ένα ακόμα ήρθε να μας γεμίσει με θετική ενέργεια: η Eurostat ανακοίνωσε ότι το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2010, η Βουλγαρία ήταν πρώτη σε ποσοστό ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ σε αύξηση εξαγωγών.

Αυτά δημοσιεύονται με μιά συνεχή μορφή θετικών πληροφοριών, όταν στην Ελλάδα, τα νέα κατά το πλείστον είναι αρνητικά. Είναι αναπόφευκτο, μέρος των πληροφοριών να διαβάζονται και να επικοινωνούνται από τις εφημερίδες αλλά και από άλλες πηγές, όπως τα μέσα δικτύωσης που δημιουργούν επικοινωνία κυρίως με τον καθημερινό πολίτη. Αυτό το κλίμα, μετέτρεψε τη θετική σκέψη που ο κόσμος της Ελλάδας είχε για την παρουσία των Ελλήνων στις αναπτυσσόμενες αγορές, όπως αυτήν που είμαστε εμείς, από θετική μέχρι πολύ θετική σε μιά κλειστή, φοβική αντιμετώπιση, όπου η επιχειρηματικότητα εκτός συνόρων άρχισε να μεταφράζεται σε κάτι το αντιπατριωτικό και το επικίνδυνο για τα συμφέροντα της Ελληνικής κοινωνίας.

Ακούμε για παράδειγμα φράσεις του τύπου:

·         «αν είστε ικανοί, γυρίστε στην Ελλάδα να προσφέρετε τώρα που σας έχει ανάγκη», ή

·         «προσφέροντας στην ανάπτυξη της Βουλγαρίας ανταγωνίζεστε την Ελλάδα η οποία έχει σοβαρό πρόβλημα», ή σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις

·         «αυτό που κάνετε, να βοηθάτε στην ανάπτυξη της Βουλγαρίας είναι προδοσία για την χώρα σας και τον τόπο σας».

Ολοι φυσικά χαρακτηρίζουν ακραίες αυτές τις συμπεριφορές. Θα ήταν απλό να το χαρακτηρίσεις και να το ξεπεράσεις αν αυτά τα λόγια χαρακτηρίζοντάς τα «υπερβολικά» αν δεν τα άκουγες από άτομα που μέχρι χθές σε ρωτούσαν με τεράστιο ενδιαφέρον για τις επενδύσεις σου και την πορεία της Βουλγαρικής οικονομίας. Αυτά τα ίδια άτομα, σήμερα αντιδρούν με μιά συμπεριφορά 180 μοιρες διαφορετική από πρίν. Και εκεί αναρωτιέσαι, «τι συνέβη, πώς είναι δυνατόν, άνθρωποι με μόρφωση και υψηλό επίπεδο να σκέφτονται και να αντιδρούν έτσι;»

Σε αυτά τα ερωτήματα, δεν υπάρχουν λογικές απαντήσεις. Υπάρχει μόνο μιά εξήγηση: η κρίση και η απελπισία έχει μετατρέψει τη σκέψη των ανθρώπων σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε να ερμηνεύουν τα γεγονότα με άλλο πρίσμα, τελείως εξωπραγματικό που ουσιαστικά δεν οδηγεί σε λογικό συμπέρασμα. Αυτό δεν μπορεί κανείς να το αιστανθεί και να το βιώσει αν δεν ζεί μακριά από την Ελλάδα ώστε να έρχεται σε επαφή με τους ανθρώπους που επικοινωνεί, τμηματικά, ανα διαστήματα. Ετσι βλέπει αυτή την τεράστια αλλαγή στον τρόπο σκέψης.

Φοβάμαι ότι μαζί με την κρίση, αυτή η λογική θα οδηγήσει τους Ελληνες σε μεγαλύτερη εσωστρέφεια, αφού θα ερμηνεύουν τις δράσεις εκτός Ελλάδος ως «αντι-πατριωτικές» για την χώρα και για τους Ελληνες και θα απομονώνει εμάς που εργαζόμαστε έξω από την χώρα, από τον κύριο Εθνικό κορμό, ολοένα και περισσότερο. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει φάρμακο σε αυτό το πρόβλημα που είναι προϊόν της όλο και μεγαλύτερης κρίσης. Οχι τόσο της οικονομικής αλλά της κρίσης στην σκέψη που έχει δημιουργήσει η απαξίωση της ελληνικής κοινωνίας από όλα τα μέσα διεθνώς και ο τρόπος που ο εσωτερικός κορμός της κοινωνίας αντιδρά αυτοπροστατευτικά.

Φυσικά, εμείς οι ξενιτεμένοι, οι άνθρωποι που δημιουργούμε αποτελέσματα εκτός Ελλάδας δεν φταίμε σε κάτι, δεν έχουμε κάνει κάτι αρνητικό για την χώρα μας και για τους Ελληνες γενικά. Το αντίθετο μάλιστα, με τις πράξεις μας, τους προβάλλουμε αφού κυκλοφορούμε με την ετικέτα «Ελληνας» σε ότι κι αν κάνουμε διεθνώς, πραγματοποιώντας το όραμά μας, στις ξένες αυτές αγορές.

Αυτό λοιπόν που βγάζει ο λαός μας δεν είναι έκφραση πατριωτισμού, αλλά έκφραση εσωστρέφειας. Ολοι μας ξέρουμε ότι πατριώτης δεν είναι αυτός που εργάζεται μέσα στα σύνορα της χώρας του, αλλά αυτός που είναι έτοιμος να την υπερασπιστεί και να την προστατεύσει όπου κι αν βρίσκεται, όπως πάντοτε ο Ελληνισμός της διασποράς – εμείς. Αυτό που δυστυχώς βλέπουμε στην έκφραση των φίλων μας στην Ελλάδα είναι η εσωστρέφεια και ο φόβος για το άγνωστο μέλλον, στο οποίο μπορεί να μην είναι σε θέση να ελέγξουν.

Ελπίζουμε και θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο δρόμος σε αυτό το τούνελ θα ολοκληρωθεί σύντομα. Αυτό ζητάμε όλοι. Να δούμε την Ελλάδα μας πάλι στο κανάλι της αισιοδοξίας και της ελπίδας.

Χρήστος Μουρούτης: Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964 και έχει σπουδάσει νομικά. Zεί στην Βουλγαρία από το 1999 και είναι ιδρυτής διαχειριστής της διαχειριστικής εταιρείας για επενδύσεις σε ακίνητα και σε καθαρή ενέργεια (fund/asset management company) με το όνομα Arceland. H Arceland Management έχει υπο διαχείριση επενδύσεις με αξία παγίων περί τα €200 εκατομμύρια. O Χρήστος Μουρούτης είναι επίσης πρόεδρος του ΔΣ της Bullpoa, της μεγαλύτερης οργάνωσης ιδιοκτητών ακίνητης περιουσίας στην Βουλγαρία. Γράφει στα Βουλγαρικά και είναι ο μόνος ξένος που δημοσιεύει κείμενα στην τοπική γλώσσα.

Dynamo-Sliven to produce wind generators and machines for electric cars

Bulgarian automotive and machine-building products manufacturer Dynamo-Sliven will kick off the production of wind power generators and engines for electric vehicles in 2011, the company said on Thursday. The product will be presented at major exhibitions next year, Dynamo added without disclosing the equipment's projected capacity. Currently, wind power plants in Bulgaria use turbines produced by German Siemens and Danish Vestas. According to data of domestic renewable energy associations, the country's installed wind capacity at present stands at 380 MW. Dynamo specialises in the production of automotive alternators and generators and exports a major part of its output to the US, Russia and Ukraine. Last month, Chinese carmaker Great Wall Motor Co unveiled plans to launch electric cars assembly at its car plant near the northern town of Lovech, which is scheduled to come on stream in 2011. In February, representatives of Britsh fund Quorus Ventures told Bulgaria's prime minister Boiko Borisov they would invest BGN 100 million in the construction of a factory for electric cars near Stara Zagora. (Dnevnik)

Bulgaria's new car sales on the rise in Nov 2010

Bulgaria's car market witnessed an annual rise in November sales for the first time in 23 months, according to figures of the Association of Car Manufacturers and their Authorised Representatives (ACM). In the eleventh month of the year, a total 1,920 units of light vehicles, lorries, buses and motorcycles were purchased, up by 9% compared with the year-ago period. November also turned out to be the best-selling month so far in the year, followed by June with 1,910 vehicles. "We all hope this is the beginning of the car market's revival," ACM's chairman, Stoyan Zhelev, said. From January to November 2010 however, sales of new cars in the country fell to 17,327 units from 24,643 in the same period of 2009, corresponding to an annual decrease of 29.6%. Nevertheless, the drop was more moderate than the 32.86% slump registered in the first ten months of 2010 and the 37.8% decline in the January-September period. In terms of dealers, Toyota clung on the lead with 1,786 sold units, capturing 10.78% of the market. Ford was the runner-up with 1,547 units and a 9.34% market share. Volkswagen retained the third spot with 1,506 deals, which accounted for 9.09% of the market, followed by Peugeot, Dacia, Skoda, Citroen, Opel, Renault and Chevrolet. In lorries and buses, Iveco was the market leader, slightly outstripping Mercedes. In terms of new motorcycle sales, Peugeot occupied the top position, accounting for over 40% of the market (Dnevnik)

Solarpro Holding books BGN5.8m revenue Jan-Sep 2010

Bulgarian renewable energy firm Solarpro Holding, a spin-off of mineral extracting and processing company Kaolin, reported a sales revenue of BGN 5.76 million for the first nine months of 2010, according to the company's consolidated report published on Thursday. Solarpro Holding closed 2009 with revenue of around BGN 270,000 and a loss of BGN 2.4 million. For January to September 2010, the company recorded a profit of BGN 98,000. The considerable growth in revenue was attributed to the launch of services to external customers, with proceeds from the service totalling BGN 4.02 million. The result was also favoured by the completion of several stages at various photovoltaic (PV) units, which are being built by the holding's subsidiaries. In the third quarter of the year, the company's management decided to separate its solar plant construction business in a single entity, which will be dubbed Solarpro C. Meanwhile, Solarpro expects to witness a sufficient growth in revenue in the last quarter of 2010, which is expected to be backed by a partnership agreement with US-based trading company Mitsubishi International, according to the statement. The contract will ensure supplies for the production of solar modules in Solarpro's factory in Silistra. Solarpro Holding is part of Bulgarian industrial and financial group Alfa Finance Holding, which is in turn majority-owned by Dnevnik daily and Capital weekly publisher Ivo Prokopiev.(Dnevnik)

Sopharma to build BGN 70m plant in Sofia

Bulgarian pharmaceuticals maker Sopharma will break ground on its solid dosage form plant in Sofia on Thursday, with investments in the facility seen to make up BGN 70 million, company CEO Ognian Donev told Dnevnik. The factory will be located at the Iliensko Chausse boulevard. The new facility will employ 420, while construction works at the project are expected to be completed within 18 months. "Our ambitions are to build the most modern pharmaceutical facility in the region. This will be the main advantage for the group, since we already have sufficient production capacity," Donev said. Sopharma will finance the plant's construction with own funds and bank loans. Currently, the company is building another plant near Belgrade. "Our project in Serbia is smaller, it was launched two weeks earlier, so it should be completed in 12 months," Donev said in November. Sopharma is also in the process of upgrading its Ukraine-based factory.(Dnevnik)

Bulgaria to kick off tender for stakes in 31 firms on Dec 14

Bulgaria hopes to collect the proceeds from the first major privatisation carried out during centre-right party GERB's government by the end of the year. The public auction for the state stakes in 31 companies will run between December 14 to 27 on the bourse in Sofia, according to a statement of the Bulgarian Stock Exchange (BSE). If the tender proves successful and the country manages to sell the companies even at the minimum offered price, the country will raise a total BGN 78.88 million in cash. The funds secured through the auction will go straight to the state coffers, with the bulk of the sum to be transferred to the State Consolidation Company (SCC), an entity formed as part of the country's anti-crisis programme. Currently, SCS incorporates one of the most alluring assets slated for privatisation, building firm Montazhi, which will be offered at a price of BGN 70 million. If SCC collects the funds from Montazhi's privatisation by the end of the current year, it will be able to distribute a dividend at the beginning of 2011, which will be transferred into the state budget. Proceeds from the sales of the remaining assets should be added to the Silver Fund, a structure set up to compensate for the extra costs of ageing.(Dnevnik)

Bulgaria seeks EC nod to keep wind farms within Natura 2000 eco network

Bulgaria has no plans to abolish wind farms built within the Natura 2000 Network of protected species habitat sites in a way that may contravene EU regulations, which has made the country approach the Commission on the issue, deputy Environment Minister Evdokia Maneva said on Thursday. The government will seek to recoup the violations by implementing other measures or adding other sites to the eco network in order to protect biodiversity, Maneva told deputies of the parliament's economy committee. The European Commission (EC) has launched two infringement procedures against Bulgaria, the one concerning the construction of a dozen wind generators in the Kaliakra zone without the necessary ecological assessments. The second prosecution is related to the country's erroneous policy of treating the entire nature-protected network by disregarding the overall impact of building a vast number of investment projects at a particular site. The discussion in parliament was instigated by the prolonged conflict between eco warriors and renewable energy investors in northeastern Bulgaria, in particular the northern Black Sea Cost. Since the area is a migration bird corridor, the site will be probably determined as a risk point in the national renewable energy plan by 2020, Nikolay Nedyalkov, head of Natura 2000 department at the Ministry, said. Risk areas will signal future investors that their green power projects may not be granted permission or be thoroughly amended, he added. (Dnevnik)

Το στοίχημα της Βουλγαρίας: Συνεχής Ανάπτυξη

ΕΝΑ ΝΕΟ SILICON VALLEY ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στις 23/11/2010 στο http://www.realpolitics.gr/?p=31389)

Η Κινεζική-Βουλγαρική Κοινοπραξία που ήδη έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση και υποψήφιους επενδυτές

Του Χρήστου Ν. Μουρούτη (cm@arceland.net)

Η Βουλγαρία ακολουθεί μιά νέα πολιτική μέσω της δημόσιας εταιρείας για τις Βιομηχανικές Ζώνες. Προσεγμένα και χωρίς μεγάλο θόρυβο, η χώρα αυτή έχει κάνει ένα βήμα σημαντικό, για να κατοχυρώσει τα ωφέλη από το πολύ καλό μακροοικονομικό περιβάλλον το οποίο έχει επίπονα κτίσει μέσα από την καλή και προσεγμένη οικονομική διαχείριση. Το βήμα που κάνει τώρα είναι να δημιουργήσει μιά νέα βιομηχανική ζώνη στη Δ. Σόφια, περιοχή Bozhurishte, η οποία θα φιλοξενήσει πάνω από 1000 βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες υψηλής τεχνολογίας της Κίνας, που επιθυμούν προσεγμένη έξοδο στην Ευρώπη, με προστιθέμενη αξία εντός της ΕΕ. Αυτό αποτελεί μιά μικρή «επανάσταση» για την Βουλγαρία, αφού μέσα σε μιά δεκαετία θα επιτύχει να αυξήσει το εισόδημα των πολιτών της μέσα από την αέναη ανάπτυξη και τις ξένες επενδύσεις και όχι μέσα από δανεισμό, όπως έγινε στην Ελλάδα, για να χρηματοδοτηθεί μιά ανάπτυξη η οποία αποδείχθηκε αίολη τελικά.

Οπως δήλωσε ο επί χρόνια στέλεχος της Διεθνούς Τράπεζας στην Washington DC και τώρα Υπουργός Οικονομικών κ. Symeon Dyankov, «η Βουλγαρία θα αποτελεί μέσα σε δέκα χρόνια,  μιά χώρα που θα επιθυμεί κανείς να ζεί και να έχει δραστηριότητα και θα είναι ένα μέρος πολύ ελκυστικό». Να λοιπόν πώς αυτό προσπαθούν οι κυβερνώντες αυτής της χώρας να το κάνουν με μιά τελείως διαφορετική συνταγή από αυτήν που ακολούθησε η Ελλάδα για να αναπτύξει το ΑΕΠ της αλλά και το επίπεδο της ζωής των κατοίκων της: Μέσα από τις επενδύσεις και σε συνδυασμό με τον πολύ χαμηλό φόρο στο εισόδημα, μιά ακαταμάχητη συνταγή που οδηγεί σε πολλαπλά και σχετικά άμεσα ωφέλη. Να το γιατί:

Φορολογία για όλους, φυσικά και νομικά πρόσωπα μόνον 10%: Αρχικά αυτό αποτέλεσε ένα κίνητρο το οποίο αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό και φυσικά, με πολύ σημαντικά ερωτήματα μέσα και έξω από την Βουλγαρία, για το κατά πόσον η χώρα θα μπορέσει να αντέξει οικονομικά με ένα τόσο μικρό συντελεστή. Ομως αυτό το κίνητρο έφερε αρχικά, οικειοθελώς, όλα τα κεφάλαια των Βουλγάρων μέσα στην χώρα, αφού διαπίστωσαν ότι το να τα κρατούν σε άλλες περιοχές του πλανήτη τους κόστιζε περισσότερο και κατά δεύτερον δημιούργησε, συνδυαζόμενο με την κρίση, έναν μαγνήτη προς τις μεγάλες εταιρείες που επιθυμούσαν να έχουν έδρα holding στην Ευρώπη, να εντάσουν την Βουλγαρία ως μία από τις καλές λύσεις για την εγκατάστασή τους ή για την μεταφορά τους, μαζί με την Κύπρο, τη Μάλτα και το Λουξεμβούργο, οι οποίες παρέχουν συναφείς παραμέτρους.

Εξαιρετικό μακροοικονομικό περιβάλλον: Η Βουλγαρία ξεπέρασε την κρίση και επανήλθε στην ανάπτυξη χωρίς καμμία εξωτερική βοήθεια, αν και στις αρχές του 2009, οι αναλυτές ήταν απαισιόδοξοι για το μέλλον της χώρας. Ομως η χώρα ξεπέρασε τα προβλήματα που προήλθαν από την απότομη διακοπή των ξένων επενδύσεων, λόγω κρίσης, και επανήλθε σε σταθερές βάσεις και σε μιά πολύ δυναμική προοπτική, να ετοιμάζεται να επιτύχει έναν ρυθμό ανάπτυξης της τάσεως του 3-5% μέσα στο 2011. Επίσης έβαλε ως στόχο να μην ανεβάσει σημαντικά το δανεισμό της, αφού το δημόσιο χρέος κρατιέται στο 14,5% περίπου, η ανεργία πλέον έχει πέσει στο 8,8% (στην πρωτεύουσα Σόφια η τρέχουσα ανεργία είναι 3,4%) και ο στόχος της είναι να ρίξει σημαντικά κονδύλια  στις δημόσιες επενδύσεις και τις υποδομές που για το 2011 προβλέπονται να είναι 2,5-3 δις ευρώ.

Ευρωπαϊκά Κεφάλαια: Η Βουλγαρία καθυστέρησε αρχικά, αλλά πλέον βαδίζει με πολύ γρήγορα βήματα στην ορθή χρήση του Πρώτου πακέτου στήριξης της χώρας για την περίοδο 2007 – 2014 ενώ κάνει πρόγραμμα και για το επόμενο. Η συμμετοχή σε αυτά είναι μεγάλη και ο στόχος της Κυβέρνησης είναι να δημιουργούνται γρήγορα οι αναγκαίες προοπτικές για να μπορούν τα νέα κεφάλαια να μεταφράζονται σε νούμερα.

Αειφόρος Ανάπτυξη με συνεχείς επενδύσεις: Αυτός είναι ο στόχος του Βιομηχανικού πάρκου της Σόφιας, στο οποίο, από κοινού η Κίνα και η Βουλγαρία προτίθενται να επενδύσουν σημαντικά κεφάλαια ώστε να αναπτυχθεί γρήγορα ως ένα είδος Silicon Valey της Ευρώπης, που κατά κύριο λόγο θα βασιστεί στην μεταφορά τεχνογνωσίας των εκατοντάδων τεχνολογικών επιχειρήσεων της επαρχίας Zhejiang της Νότιας Κίνας. Πιό απλά, οι εταιρείες αυτές, διεκδικώντας καλύτερη διέξοδο προς την ΕΕ, αποφάσισαν, μέσα από την προοπτική αυτή να μεταφέρουν τμήμα της παραγωγής τους στην Ευρώπη, στην χώρα που δίνει τις καλύτερες προοπτικές οικονομικού χαρακτήρα, αλλά και έχει και καλά τεχνολογικά πανεπιστήμια με παράδοση, όπως η Σόφια. Ουσιαστικά οι Κινέζοι, θα οργανώσουν γραμμές παραγωγής, εταιρείες holding με βάση την Βουλγαρία με το φορολογικό καθεστώς του 10% και θα πολούν σε όλη την Ευρώπη. Επίσης, αναμένεται να μεταφερθεί στην Σόφια και ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων που θα χρησιμοποιήσουν την πόλη και την βάση αυτή για το logistics κομμάτι τους, μεταφέροντας την έδρα τους για την Ευρώπή που κατά κύριο λόγο, μέχρι σήμερα ήταν η Γερμανία (Μόναχο και Φρακφούρτη).

Ο στόχος του μεγάλου αυτού τεχνολογικού πάρκου, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο κ. Kiril Nikolov είναι όχι μόνο η απλή προσέλκυση κινεζικών εταιρειών, με τη στήριξη και την βοήθεια της Κινεζικής κυβέρνησης, αλλά και η δημιουργία τεχνολογικών υποδομών που θα προκαλέσουν την δημιουργία πραγματικών θερμοκοιτίδων τεχνολογίας, οι οποίες με τη σειρά τους θα έχουν τη δυνατότητα να είναι δίπλα στις εταιρείες που μετατρέπουν την τεχνολογία σε προϊόν. Η συνολική χωρητικότητα του πάρκου είναι 1900 στρέμματα, άρα πιθανότατα θα μπορέσει να υποστηρίξει την υποδομή περίπου χιλίων εταιρειών, από τις οποίες οι 100-200 θα είναι μεγαλύτερες σε μέγεθος και θα έχουν μέγεθος υποδομής που θα ξεπερνά τα 2000 τετραγωνικά μέτρα.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διαρρέουν από την Κινεζική πλευρά, ήδη προετοιμάζονται για τη δημιουργία οικιστικών χώρων που θα μπορέσουν να στεγάσουν περί τα 5.000 άτομα που θα έρθουν από την Κίνα, στα πλαίσια της ανάπτυξης του τεχνολογικού πάρκου με δυνατότητα επέκτασης στα 10.000. Ακόμα αναμένεται ότι θα εισρεύσουν πολλοί Ευρωπαίοι τεχνολόγοι, για τα κέντρα R&D που θα δημιουργήσουν οι εταιρείες που θα εγκατασταθούν στο hitech βιομηχανικό πάρκο της Δ. Σόφιας. Σίγουρα, μεγάλο μέρος των ανερχόμενων τεχνολόγων από την Ελλάδα, θα ανακαλύψει στο πάρκο αυτό, μιά σημαντική προοπτική καρριέρας, αφού οι Κινέζοι με την κίνηση αυτοί θα επιδιώξουν να δημιουργήσουν και να αγοράσουν τεχνολογία inhouse και όχι αποκτώντας την από άλλους παραγωγούς τεχνολογίας. Η Ευρώπη είναι χώρος παραγωγής τεχνολογίας και η Σόφια είναι ένας χώρος όπου αυτές οι προοπτικές μπορούν να αναπτυχθούν σε λογικό κόστος αλλά και οι διάφοροι τεχνολόγοι να είναι σε θέση να μεταφερθούν σε ένα απόλυτα φιλικό περιβάλλον. Οι πρώτες εκτιμήσεις μιλούν για περίπου 50.000 Ευρωπαίων οι οποίοι θα αναζητήσουν προοπτική στις περίπου χίλιες επιχειρήσεις που θα εγκατασταθούν στο τεχνολογικό πάρκο της Σόφιας.

Είναι αυτονόητο ότι όλες αυτές οι επενδύσεις και η γρήγορη ανάπτυξη του Κινεζικού-Βουλγαρικού πάρκου τεχνολογίας, θα φέρουν τεράστια παράπλευρη ανάπτυξη στην Σόφια αλλά και στην Βουλγαρία εν γένει. Υποδομές θα χτιστούν, τα Πανεπιστήμια και τα άλλα τεχνολογικά ιδρύματα θα εκμοντερνιστούν περαιτέρω για να στηρίξουν την παραγωγή ανθρώπινου δυναμικού, ο τραπεζικός τομέας θα γίνει πιό ευρηματικός και δυναμικός για την στήριξη των επιχειρήσεων που θα έχουν πλέον διεθνή καρριέρα και θα έχουν ανάγκη ειδικών εργαλείων χρηματοδότησης. Εταιρείες που θα παρέχουν υπηρεσίες κάθε είδους θα δημιουργηθούν και οι υπάρχουσες θα εξελιχθούν περαιτέρω, και πάνω απόλα, ο τομέας του real estate θα γνωρίσει σημαντικές στιγμές δόξας. Θα κτιστούν πάνω από 100.000 νέες κατοικίες μέσα σε μιά δεκαετία για να υποστηρίξουν τις οικογένειες που θα μετεγκατασταθούν αλλά και τους ίδιους τους ανθρώπους που θα συμμετάσχουν στην ανάπτυξη αυτή. Η Σόφια δυστυχώς στηρίζεται πάνω σε γερασμένη υποδομή κατοικιών παλιάς τεχνολογίας panel που κτίστηκε κατά τη περίοδο του Κομμουνισμού και είναι αδύνατον να επισκευαστεί. Η μόνη λύση είναι η αντικατάσταση. Ετσι, η μόνη λύση για τους κατοίκους της Σόφιας των οποίων θα ανεβεί το εισόδημα θα είναι να αποκτήσουν νέα υποδομή.

Η συνδυαζόμενη πολιτική της ανάπτυξης με χρήματα σίγουρων ξένων επενδυτών που αξιοποιούν την δυνατότητα που παρέχει η χαμηλή φορολογία είναι το κλειδί για την Βουλγαρία. Προσωπική μου άποψη είναι ότι σε μιά δεκαετία, η χώρα θα είναι αγνώριστη και η συμμετοχή των επενδυτών στην περίοδο αυτής της κατευθυνόμενης ανάπτυξης για τη χώρα θα προσδώσει σε αυτούς τεράστια ωφέλη.

-------------------

Ο Χρήστος Ν. Μουρούτης, ζεί και εργάζεται στην Βουλγαρία από το 1999. Είναι ιδρυτής της εταιρείας fund management και διαχείρισης επενδυτικών projects στους τομείς των ακινήτων και της ενέργειας «Αrceland Management», με βάση τη Σόφια, η οποία έχει υπό διαχείριση πάγια που ξεπερνούν τα €200 εκατ σε ακίνητα. Επίσης είναι πρόεδρος της BULLPOA, που είναι ο μεγαλύτερος Σύνδεσμος Ιδιοκτητων Γής και Ακινήτων στην Βουλγαρία.

Είναι επίσης στο ΔΣ της Advartia Bulgaria SA η οποία κατασκευάζει, χρηματοδοτεί και διαχειρίζεται πάρκα φωτοβολταϊκών συστημάτων αλλά και άλλες ΑΠΕ στη Βουλγαρία.

Banks to manage rural support funds next programme period

Bulgarian banks will take up the management of EU financing absorption under the Rural Areas operational programme during the next programme period of 2014 to 2020, Dimitar Simeonov, deputy head of the state fund in charge of the programme, said on Tuesday. The scheme will not be launched as a pilot project next year, as such a move would require amendments to the documents, thus stalling funds disbursement. Last week, the country's minister in charge of EU funds absorption, Tomislav Donchev, stated that banks will oversee EU financing under the Competitiveness and Development of Rural Areas programmes as of next year. Donchev, however, was not reached for comment when contacted by Dnevnik. Meanwhile, deputy agriculture minister Svetlana Boyanov does not exclude the possibility of banks' taking part in the management of EU projects under the rural support programme as early as 2011. The Ministry is currently discussing the mechanism's components which could be assigned to banks, she said. Meanwhile, Violina Marinova, chairwoman of the Association of Banks in Bulgaria (ABB) and DSK Bank chief executive, stated that the association has not reached a final decision on the proposed scheme. Banks' participation in EU financing management is aimed at accelerating funds absorption. The mechanism, currently used in Hungary and Greece, will also be introduced in Romania next year. (Dnevnik)

Serbia confirms willingness to join Belene nuke project

Serbia has officially declared its eagerness to participate in the Belene nuclear power plant (NPP) project, Bulgaria's government press office said on Tuesday. In a letter to Bulgarian counterpart Prime Minister Boiko Borisov, Serbia's Prime Minister Mirko Cvetkovic has requested further information on the project, stating the state would decide whether to be one of Belene's investors after becoming familiar with the documentation. Borisov has ordered the Economy Ministry to shortly send Serbia the required papers, according to the statement. Bulgaria has been on the lookout for a new strategic partner for the nuclear plant for over a year, following the withdrawal of German RWE. In 2009, the company gave up its 49% stake in the project after the government announced plans to reduce its 51% holding in the plant. Earlier in November, the Bulgarian Energy Holding (BEH) selected UK bank HSBC to serve as Belene plant's consultant. The country invited Serbia to join the nuke project together with Croatia, but Zagreb turned down the offer on November 9. (Dnevnik)

Αγροτικές ευκαιρίες με σταθερή απόδοση στην Βουλγαρία

Του Χρήστου Ν. Μουρούτη
(cm@arceland.net)

Σόφια, 23 Νοεμβρίου 2010.

Καλή σας μέρα φίλοι μου.

Πολλοί από σας με ρωτάνε στο τηλέφωνο και με e-mails σχετικά με την αποδοτικότητα των αγροτικών γαιών στην Βουλγαρία και γιατί κανείς αξίζειι να κάνει αυτή την επένδυσημ χωρίς...πολύ σκέψη και πολύ προβληματισμό για το τί τον περιμένει. Δηλαδή να νιώσει σχετική ασφάλεια σχετικά με τα ρίσκα τα οποία μπορεί να "κρύβει" μιά τέτοια κίνηση.

Εχουμε δημιουργήσει μιά ιστοσελίδα, την www.agrolands.com η οποία επεξηγεί γενικά, τον τρόπο με τον οποίο αποκτούμε γεωργική γή στην Βουλγαρία.  Ωστόσο τα πράγματα είναι πολύ απλά, ας δούμε το γιατί και το πώς:

1. Η γή κοστίζει περί τα €200 ευρώ το στρέμμα, δηλαδή μόνο 20 λεπτά του ευρώ το τετραγωνικό. Αν κάναμε ένα γεύμα στην Ελλάδα με δυό φίλους, ίσως μας κόστιζε όσο ένα στρέμμα γής. Στην Ελλάδα τέτοιου ειδους γή κοστίζει 5-10 φορές πάνω από την αξία αυτή.

2. Οι περιοχές που επενδύουμε είναι στην ΒΑ Βουλγαρία, στην παραδουνάβια περιοχή που είναι ιδιαίτερα έυφορη. Εχουμε κάνει δειγματικές αναλύσεις χώματος που είναι διαθέσιμες στον κάθε ενδιαφερόμενο.

3. Η απόδοση της γής, βασίζεται σε ένα μοντέλλο ποσοστού το οποίο είναι ισοδύναμο με την επιδότηση που οι καλλιεργητές λαμβάνουν από την ΕΕ. Αυτή η επιδότηση για φέτος είναι 14,5€ περίπου ανά στρέμμα για το 2010-11. Κάθε χρόνο είναι ανοδική, αφού υπάρχει τέτοια συμφωνία με την ΕΕ. Προβλέπεται να φτάσει τα 45€ περίπου μέσα σε μιά δεκαετία, αυξάνοντας έτσι το ποσοστό απόδοσης επί της τιμής κτήσης.

4. Υπάρχουν πολύ καλοί και εύρωστοι καλλιεργητές, επιχειρήσεις και συνεταιρισμοί, που είναι πολύ σωστοί στον τρόπο πληρωμών τους. Η υποδομή μας φροντίζει για την συλλογή των ενοικίων, με βάση την πόλη Russe πάνω στον Δούναβη και με ένα πολύ καλό ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης.

5. Υπάρχει μεγάλη δυνατότητα ρευστοποίησης. Αν θέλει ένας επενδυτής να εξέλθει από την επένδυση, αυτό είναι εύκολο.

6. Η φορολογική βάση είναι πολύ χαμηλή για την Βουλγαρία, μόνο 10% επί των κερδών για φυσικά και νομικά πρόσωπα.

7. Υπάρχουν πολλά Ευρωπαϊκά προγράμματα που προσφέρουν επιπλέον προοπτικές για τους καλλιεργητές κυρίως.

Τέτοια δυνατότητα επένδυσης, με τόσο καλή απόδοση και ευχαίρια στην ρευστοποίηση, δύσκολα θα μπορέσει να βρεθεί σε άλλη μορφή επενδυτικού προϊόντος. Αξίζει να το μελετήσετε μιλώντας με τον κ. Νίκο Γαλάνη που είναι ειδικός στο αντικείμενο (τηλ. +359 897 980384).

__________

Ο Χρήστος Ν. Μουρούτης, ζεί και εργάζεται στην Βουλγαρία από το 1999. Είναι ιδρυτής της εταιρείας fund management και διαχείρισης επενδυτικών projects στους τομείς των ακινήτων και της ενέργειας «Αrceland Management», με βάση τη Σόφια, η οποία έχει υπό διαχείριση πάγια που ξεπερνούν τα €200 εκατ σε ακίνητα. Επίσης είναι πρόεδρος της BULLPOA, που είναι ο Σύνδεσμος Ιδιοκτητων Γής και Ακινήτων στην Βουλγαρία.

Είναι επίσης στο ΔΣ της Advartia Bulgaria SA η οποία κατασκευάζει, χρηματοδοτεί και διαχειρίζεται πάρκα φωτοβολταϊκών συστημάτων αλλά και άλλες ΑΠΕ στη Βουλγαρία.

Bulgarian Investbank plans capital hike

Bulgarian Investbank said on Monday it would hike its share capital by BGN 9.6 million to BGN 89.6 million via the conversion of subordinated debt into equity. In particular, the bank intends to transform into equity the debt provided by its controlling shareholder Festa Holding and its supervisory board chair Petya Slavova.  According to Investbank, the move would reinforce its position and provide for its future development on the domestic market. Festa Holding and Petya Slavova own a combined 93% stake in the financial entity. Since the beginning of 2010, Investbank's assets have grown by over BGN 230 million. The bank ended the first quarter of 2010 with a net loss of some BGN 4 million, but managed to return to a net profit of BGN 477,000 as at end-September. (Dnevnik)

First photovoltaic facility in Buglaria comes on stream

The first photovoltaic (PV) plant in Bulgaria, built with Chinese investments, has started operations near the western town of Ihtiman. The 2 MWp PV facility is 90%-owned by Chinese thin-film module manufacturer Polar Photovoltaics and investment company Wiscom Systems, while the remainder is held by Bulgarian solar energy company SunService. The project will be officially inaugurated tomorrow, a representative of the Chinese companies said. Polar Photovoltaics and Wiscom have invested EUR 5 million in the project, dubbed Betapark, which is designed to generate 2,500 MWh of electricity a year. SunService, acting as the project's general contractor, completed the plant's construction within seven months. SunService also operates a solar plant in Paunovo, western Bulgaria. (Dnevnik)

BDZ mulls over debt rescheduling

Bulgaria's national railway carrier BDZ is seeking extensions on its obligations to banks and suppliers, as the company lacks funds to repay them on schedule, financial director Metodi Hristov said. Currently, BDZ owes BGN 170 million to suppliers and another BGN 50 million to financial institutions. The size of the company's delayed debt payments could soar to BGN 60 million by the end of the year in a worst-case scenario, he noted. According to Hristov, BDZ's creditors could request insolvency, although there have been no such indications so far. Among the railway carrier's creditors are German KfW Ipex and the Bulgarian Development Bank, but BDZ owes the largest portion of its debt to Railway Infrastructure Holding for using its infrastructure. The operator expects to cover its arrears on the back of an increase in revenues and asset sales, including 600 carriages and several holiday houses, seen to fetch between BGN 32 million and BGN 50 million. As part of BDZ's restructuring into holding, the company will also reduce costs by BGN 15 million and resort to job cuts. It also expects to draw a BGN 460 million loan from the World Bank in order to build the company back to life, with negotiations between the parties still running. (Dnevnik)

Bulgartabac stake sale props Bulgarian bourse turnover

The sale of an over 8% stake in Bulgarian state-owned tobacco group Bulgartabac Holding boosted the turnover of the Bulgarian Stock Exchange during the week's first day of trading. In two transactions just before the end of the session over 597,000 shares of the company were sold at a price of EUR 24.75 apiece for a total BGN 15 million, marking a 0.4% on Monday.The deal fetched 88% of the bourse's turnover. The sold stock equals to US investment bank Morgan Stanley's holding in the company. The former consultant on Bulgartabac's privatisation become a shareholder in the tobacco manufacturer and its cigarette factory Blagoevgrad BT in the middle of 2008. All Bulgarian share indices gained ground on Monday. The SOFIX index, which tracks the 15 largest companies on the bourse, closed in positive territory, adding 0.81% to 351.56 points. (Dnevnik)

Bulgarian banks to oversee EU funds absorption

Bulgaria has decided to entrust the management of EU funds under the Competitiveness and Development of Rural Areas operational programmes to local banks as of 2011, the country's minister in charge of EU funds absorption, Tomislav Donchev, said. The scheme, which will be initially launched as experiment, will be overseen by a team of experts from the state administration and the Association of Commercial Banks. Under the proposed mechanism, banks will take in projects and assess them, seal the contracts and monitor their implementation, while funds distribution will be observed by the state administration. Banks will be also in charge of the projects' preparation and monitoring, allowing governing bodies to focus on the policies and control of EU funds absorption, said Meglena Plugchieva of the Bulgarian Socialist Party (BSP) and ex-minister of EU funds management. (Dnevnik)

Bulgarian business to scale up investments in 2011

Bulgarian industrial plants expect to register a rise in investments next year for the first time since 2006, according to a survey of the National Statistical Institute (NSI), carried out in October. The companies anticipate an annual growth of 18% in attracted funds in 2011, the bulk of which to be parked in utilities. For the current year, industry representatives forecast a 26% decline in investments, yet more optimistic than the 37% slump expected in 2009. The lion's share of the funds next year, or a third of the total, is likely to be channelled into the improvement of existing products and the launch of new ones. Another part will be used for replacing outdated equipment and further funds will be poured into expanding plants' capacities, equalling 25% each of the anticipated investments. A scanty 14% of the earmarked money will be injected into environmental protection, security and other purposes. Overall, business sentiment is buoyant, but still the majority of entrepreneurs are cautious in their outlooks on the impact of demand and earnings on their investments in modernisation. (Dnevnik)

Λεπτομέρειες σχετικά με το Νομοσχέδιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές στην Βουλγαρία

του Χρήστου Ν. Μουρούτη
(cm@arceland.net)

Δημοσιεύτηκε στην Βουλγαρία το Νομοσχέδιο για την αλλαγή του ισχύοντος νόμου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (φωτοβολταϊκά, υδροηλεκτρικά, ανεμογενήτριες, γεωθερμία και βιομάζα) το οποίο αναμένεται να γίνει νόμος του Κράτους κατά το πρώτο τρίμηνο του 2011. Ο νόμος αυτός θεραπεύει πολλές πληγές του παλαιώτερου νόμου που δεν έδινε την δυνατότητα στα διάφορα επιχειρηματικά σχέδια να είναι υλοποιήσιμα. Συγκεκριμένα, το πρόβλημα της παλιάς νομοθεσίας ήταν η απουσία σταθερής τιμής αγοράς της ενέργειας, γεγονός που δημιουργούσε σοβαρά ρίσκα για την τράπεζα που επιθυμούσε να χρηματοδοτήσει αυτά τα projects.

H αλλαγή του νόμου πραγματοποιήθηκε με στόχο να βοηθηθεί δυναμικά η υλοποίηση του στόχου 16% εξάρτησης από ανανεώσιμες πηγές για τη Βουλγαρία κατά το 2020. Αυτή γίνεται η νέα εθνική πολιτική για τη χώρα η οποία πλέον εμπεριέχει έναν εθνικό στόχο, με βάση τις δεσμεύσεις της Βουλγαρίας απέναντι στην ΕΕ.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του Σχεδίου Νόμου είναι τα εξής:

1.       Σύμφωνα με το άρθρο 22 και 32, θα οριοθετηθούν στην χώρα συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές στις οποίες θα προκηρυχθούν, μέσα σε 12 μήνες από τη λειτουργία του νόμου, συγκεκριμένα όρια αδειοδότησης ανανεώσιμων έργων.

2.       Τα ετήσια αποθέματα αδειοποίησης ανά περιοχή και αντικείμενο ανανεωσιμης ενέργειας θα οριοθετούνται μέχρι τις 30 Ιουνίου κάθε έτους.

3.       Οι αιτήσεις αδειοποιήσεως, για συγκεκριμένα έργα, μέσα στα τοπικά όρια και στα όρια τύπου ανανεώσιμης ενέργειας θα κατατίθενται κάθε χρόνο, μεταξύ 1 Ιουλίου και 30 Σεπτεμβρίου.

4.       Προεγκρίσεις για τις αιτήσεις θα παραχωρούνται μέσα σε αυτά τα τοπικά περιφερειακά όρια κατά την 31/10 κάθε έτους και η τελική έγκριση θα δίδεται στις 30 Νοεμβρίου κάθε ημερολογιακού έτους.

5.       Σύμφωνα με το άρθρο 31, η τιμή αγοράς του ρεύματος, για τα ΦΒ θα ισχύσει σταθερή για 25 χρόνια και αυτή θα είναι η τιμή που θα έχει οριστεί κατά τη στιγμή που θα κατατίθεται η αίτηση (π.χ. μεταξύ 1 Ιουλίου και 30 Σεπτεμβρίου κάθε έτους).

6.       Η υποχρέωση για την απορρόφηση της ενέργειας προέρχεται από τα άρθρο 18, με μιά συγκεκριμένη διαδικασία που προβλέπεται από το Νομοσχέδιο για την κάθε εταιρεία τοπικής ηλεκτρικής διανομής (σ.σ. στην Βουλγαρία λειτουργούν ως ιδιοκτήτες δικτύων οι CEZ, E.ON και ΕVN).

7.       Το άρθρο 27 προβλέπει ότι τα κόστη σύνδεσης με την εταιρεία διανομής θα καλύπτονται υποχρεωτικά από την εταιρεία διανομής που θα είναι ο αγοραστής. Και σύμφωνα με το Σχέδιο, ο παραγωγός ηλεκτρισμού θα πρέπει να καταβάλει προς τον αγοραστή ποσό ίσο με €25.000/mW για την επιδότηση της κατασκευής έργων διασύνδεσης με το δίκτυο.

8.       Σύμφωνα με το κεφάλαιο 6 του Νομοσχεδίου, τα projects που έχουν ήδη άδεια και δεν έχουν δημιουργηθεί, δεν θα πρέπει να πάρουν εκ νέου άδεια. Ο νόμος θα δίνει 3 μήνες από την ψήφισή του στους ιδιοκτήτες τέτοιων projects για να ξεκινήσουν κατασκευη ώστε να μην μπούν και πάλι στη διαδικασία της αδειοποίησης.

Ολο αυτό το σχήμα που προβλέπεται από το νόμο είναι συναρτώμενο με πολλές παραμέτρους όπως η ετοιμότητα των δικτύων να δεκτούν τη παραγόμενη ενέργεια όπως και η δόμηση της απορροφητικότητας. Μερικές από τις παραμέτρους που θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ΄όψιν είναι οι ακόλουθες:

Α.    Η εμπειρία από άλλες χώρες έχει δείξει ότι παρά την πολή καλή δομή της επιλεκτικής διαδικασίας στην κάθε χώρα, ένα μεγάλο κομμάτι έργων που έχουν αδειοδοτηθεί δεν φτάνουν τελικά στην υλοποίηση ελλείψει τεχνικών και οικονομικών παραμέτρων των επενδυτών. Θα υπάρξει μεγάλη καθυστέρηση κατά την γνώμη μας στην διαδικασία υλοποίησης γι’ αυτό και θεωρούμε ότι η Ρυθμιστική Αρχή θα αδειοποιεί κάθε χρονιά το 125% της προβλεπόμενης δυνατότητάς της ώστε να καλυφθεί αυτή η παράμετρος.

Β.    Ασχετα με τα όρια αδειοδότησης που έχουν θεσμοθετηθεί ανα περιοχή και είδος ενεργειακού τομέα, είναι σίγουρο ότι οι αιτήσεις θα ξεπεράσουν την δυνατότητα απορρόφησης ανά περιοχή. Το αρθρο 25.5 του Νομοσχεδίου, αναφέρει ότι σε τέτοιες περιπτώσεις η Επιτροπή Αδειοδοσίας «...θα κάνει επιλογή...». Ωστόσο δεν αναφέρονται οι όροι με τους οποίους η επιτροπή θα αποφασίζει επί του συγκεκριμένου τρόπου επιλογής αφήνοντας πολλά περιθώρια για παρερμηνείες και ίσως φόβους για δημιουργία συνθηκών που αντίκεινται στους κανόνες τις ίσης επιλογής για όλους. Αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο θα πρέπει να ξεκαθαριστεί μέχρι την ψήφιση του νόμου.  

Γ.     Η περίοδος προσαρμογής θα είναι πολύ δύσκολο, ιδιαίτερα για τους πρώτους 12 μήνες από την ψήφιση του Νόμου. Αν για παράδειγμα ο Νόμος ολοκληρωθεί τον Μάρτιο 2011, που είναι λογική περίοδος για τη διαβούλευσή του στη Βουλγαρία, τότε θα δημιουργηθεί δυσκολία με την προθεσμία της 30/6 του 2011 και την κατάθεση των αιτήσεων.

Σίγουρα θα υπάρξει διαβούλευση και παρέμβαση της ΕΕ και των ξένων επενδυτών για την διόρθωση του νόμου αυτού και τη δυνατότητα προσαρμογής του σε πιό ξεκάθαρα πρότυπα, από πλευράς οργάνωσης και θεσμικής λειτουργίας.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, μεγάλα συμφέροντα ήδη έχουν οργανωθεί με μεγάλα και μεσαία projects για να καλύψουν την ποσόστοση που προβλέπεται από το νόμο. Οι Ελληνες επενδυτές θα πρέπει να κοιτάξουν άμεσα τα διάφορα διαδικαστικά ζητήματα για να είναι έτοιμοι να επενδύσουν στους τομείς αυτούς μέσα στα πλαίσια του Νέου Νόμου.

(εχουμε το πλήρες κείμενο του Νομοσχεδίου προς κάθε ενδιαφερόμενο).

___________

Ο Χρήστος Ν. Μουρούτης, ζεί και εργάζεται στην Βουλγαρία από το 1999. Είναι ιδρυτής της εταιρείας fund management και διαχείρισης επενδυτικών projects στους τομείς των ακινήτων και της ενέργειας «Αrceland Management», με βάση τη Σόφια, η οποία έχει υπό διαχείριση πάγια που ξεπερνούν τα €200 εκατ σε ακίνητα. Επίσης είναι πρόεδρος της BULLPOA, που είναι ο Σύνδεσμος Ιδιοκτητων Γής και Ακινήτων στην Βουλγαρία.

Είναι επίσης στο ΔΣ της Advartia Bulgaria SA η οποία κατασκευάζει, χρηματοδοτεί και διαχειρίζεται συστήματα φωτοβολταϊκής παραγωγής ενέργειας.

Recovery in EU10, Bulgaria included, will strengthen in 2011 – World Bank

Half a year after Europe was shaken by a sovereign debt crisis, the recovery in the EU10 continued in 2010 and is set to strengthen in 2011, according to the World Bank’s new EU10 Regular Economic Report released on November 18 2010 in Warsaw.

The EU10 includes Bulgaria, the Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Poland, Romania, Slovakia, and Slovenia.

The report says that year-on-year output growth in the EU10 increased from 0.6 per cent in the first quarter of 2010 to 2.2 per cent in the second quarter of 2010.

Growth improved not only due to the base effect — the second quarter of 2009 was the trough of the crisis — but also due to a strong dynamism of the economies, with quarter-on-quarter growth rising from 0.4 per cent to 0.8 per cent, a World Bank media statement said.

The rebound in global trade and industrial production has lifted economic activity.

"European economies benefit from the upswing in trade, the return of confidence in financial markets in response to decisive policy action, low interest rates, and positive feedback effects between the real and financial sectors."

The upswing is taking root across the region, the World Bank report said.

In 2010, according to the report, Slovakia and Poland are leading in the region with growth of 3.5 per cent or more, helped by modest adjustment needs during the crisis, a normalisation of global trade and capital flows, and — in the case of Poland — solid consumption.

Estonia and Lithuania, which undertook large adjustments during the crisis, are set for a turnaround from a contraction of about 15 per cent in 2009 to an expansion of about two per cent in 2010.

"Growth in the Czech Republic, Bulgaria, Hungary, and Slovenia is likely to be more modest, ranging from 0 to 2.0 per cent, as domestic demand remains weak.  Only Latvia and Romania are projected to contract in 2010, reflecting the large adjustment needs from unsustainable domestic booms in those countries in the run-up to the crisis," the World Bank said.

"Growth is set to be positive in all EU10 countries in 2011."

The report says that, not surprisingly Poland is leading the recovery in the region with GDP growth projected at 3.5 percent for 2010 and 4.1 percent for 2011.

Kaspar Richter, Senior Economist in the World Bank’s Europe and Central Asia Region and lead author of the report, said: "However, there are still tough challenges that Poland will have to face in the near future to shore up growth prospects. They include reviving credit growth for companies, bringing about fiscal consolidation, and generating jobs, especially for the young and low-skilled."

The rebound in the EU10 countries is still reliant on external demand and faces a number of risks, of which the main one is weak recovery in Europe, as prospects for exports, credit and jobs in the EU10 depend foremost on a strong recovery in the EU15.

The EU15 countries are Austria, Belgium, Denmark, Finland, France, Germany, Greece, Ireland, Italy, Luxembourg, the Netherlands, Portugal, Spain, Sweden, and the United Kingdom

"The EU15’s recovery from the global financial crisis could be sluggish and may still be followed by a relapse," the World Bank report said.

Fiscal consolidation in a number of EU15 countries, the end of the inventory cycle and the recent appreciation of the euro will dampen economic activity.

"And in most countries, private demand is not strong enough to take the lead and sustain the expansion," the World Bank said.

Another risk is the return of heightened financial strains in the euro area, in spite of the recent improvements in European financial markets.

"Renewed financial sector stress could spread quickly to the EU10 countries through cross-border linkages, as parent banks could shrink their subsidiaries’ balance sheets."

Addressing these challenges through policies to strengthen financial markets, fiscal frameworks and structural reforms remains essential for sustained growth in the EU10 region.

"There are three main issues crucial for policy makers in the EU10 region to sustain stable growth," said Thomas Laursen, World Bank Country Manager for Poland and the Baltic Countries.

"The first one, on monetary policy, is for central banks and financial authorities to pursue efforts to reinforce the resilience of the financial sector at the national and European levels."

The second one is to implement credible medium-term fiscal strategies, which include rationalising benefit entitlements and stabilizing age-related spending, strengthening broad-based taxes and tax compliance, and enhancing fiscal institutions.

The third issue is to remove structural barriers which could strengthen growth without bringing back unsustainable domestic demand booms fuelled by excessive credit expansion, Laursen said.
(source: SofiaEcho.com)

US ambassador praises Bulgarian Interior Minister

United States ambassador to Bulgaria James Warlick has spoken highly of Interior Minister Tsvetan Tsvetanov, and his work on curtailing organised crime and corruption, Bulgarian media reported on November 17 2010.

"Mr Tsvetanov took firm action against organised crime and corruption which we haven't seen here for the last 20 years," Warlick said.

"I have no doubt in my mind that the streets of Bulgaria today are a lot safer that they used to be, because of Tsvetanov and his team," Warlick added.

Warlick was inspecting the headquarters of the Bulgarian Interior Ministry. His visit came at a time when Tsvetanov is embroiled in a scandal with former prosecutor general Nikola Filchev, whom he accused of being possibly involved in the murder of two people.

Tsvetanov commented on a television talk show that Filchev was possibly involved in the murder of prosecutor Nikolai Kolev and Yambol lawyer Nadezhda Georgieva, Bulgarian media reported on November 17 2010.

"What I said was that one of the possibilities of Kolev's murder, could be associated with Filchev, based on what we were told by his relatives, and his widow in particular," Tsvetanov said.

The first allegations that Filchev may be involved in the murder of Kolev date back to 2002, when current Prime Minister Boiko Borissov was general secretary of the Interior Ministry, while Tsvetanov was his right-hand man.

But when asked why, they did not act against Filchev at the time, Tsvetanov said that "a policy is only possible if there is political will supporting it".

"What we are doing today is possible with the political support of the parliamentary group of the ruling party. Without the political will of the Cabinet and Prime Minister, we would not be as effective in solving all those crimes that happened in the past," Tsvetanov told the private Bulgarian television channel bTV.

In Bulgarian mass circulation daily Trud, Filchev said that anything is possible following the Interior Minister's accusations.

"Anything can happen, even orders for my arrest. Bearing in mind the Balkan mentality and the nervousness of the Interior Minister I would not be surprised," he said.

"If the evidence is sufficient, let them handcuff me and take me to court," he added.

 

(SofiaEcho)

Short summary of the Bulgarian economy produced by Arceland

At the macro level, the recent performance of the Bulgarian economy has been exemplary. In September industrial production was up 9.3%, real wages grew at 9.4% and exports increased a whopping 37.1% year- over- year. As a result, unemployment has dropped from nearly 10% in January to 8.9% in October. Government debt remains below 16% of GDP, and most notably the government issued €160,000,000 in 10 year notes this week, with an oversubscription of 6.5 and a record low interest rate of 5.81%. On the basis of these trends and indices, it seems clear that the Bulgarian economy is well on its way to recovery, largely due to: commendable discipline in public finances; responsible oversight of commercial lenders by the Bulgarian National Bank; the rock -solid currency peg between the Lev and the EURO; remarkable tolerance among its citizens; a substantial cost advantage vis- a- vis its EU competitors; and the sustained impact of the EU multi - Billion EURO convergence program.

With regard to real estate, the market appears to continue to lagging the general economy by about two quarters. At the onset of the crisis in 2008, the economy entered recession a full six months before real estate prices began to decline in the spring of 2009. Similarly, we anticipate that while the general economy will continue grow over the next six months and beyond, real estate prices will remain in their current deflated state for two to three more quarters before beginning to rise in mid-2011 at rates tied to the growth in real wages. This would indicate annual appreciation of thereafter of about 7-9%, versus the 2007-9 rate of over 30% per year.

In Sofia, the market has suffered dramatic price declines of 20% or more over the past six quarters- reportedly the largest drop among all EU capitals - with variations by type. Both the retail and office sectors have experienced an even more precipitous decline in values of nearly 30% this year alone due to the delivery of enormous additional inventory delivered virtually simultaneously. While Sofia remains statistically underserved in both categories by EU standards on the basis of square meters per capita, the sudden glut of new capacity has far exceeded normal growth in demand, putting tremendous pressure on pricing in the near term. In addition, there are several new projects under construction in both categories that will likely add to this pressure through 2011 and into 2012. We see very limited retail opportunities, exclusively at the lowest end discount level, and only a small inventory of office space that feature long term leases with credit -worthy clients. In general, we are quite cautious on these sectors for through 2011.

In the Sofia residential sector, however, we see greater opportunities, largely in distressed projects that – though well located and attractively designed -remain uncompleted due to the evaporation of ‘off plan’ sales. The most important and lasting impact of the financial crisis has been the new and universal unwillingness of buyers to take construction risk. And as most residential projects were initiated in reliance on installment payments for construction financing, this shift in attitude has left a significant inventory of good products whose owners are simply unable complete them. This has created a number of opportunities to contract to purchase these projects at distressed prices below replacement cost for payment and delivery into what we expect will be a stabilized market in 2012. The owner can then take our forward contract to obtain construction financing, usually from his very grateful lender, so that we avoid construction risk. As we have explained to you in the past, Sofia continues to attract very substantial inward migration due average wages at twice the national figure and unemployment at less than 3.5%. When you add in the existing demand among owners of highly degraded communist era panel block apartments, the prospects for absorption of good quality apartments in the €50 – €70,000 range in Sofia remain excellent through the next decade.